سفره‌های نذری در تهران: عاملیت زنانه در جماعت آیینی

سفره‌های نذری، گونه‌ای از آیین‌های اسلامی- ایرانی است که صرفاً در میان زنان و توسط آنها و عموماً در فضاهای خانگی و در برخی موارد خاص نیز در مسجد، حسینیه،‌ و امامزاده‌ها برگزار می‌شدند. سفره‌های نذری، بنا بر یک نذر توسط کسی که بانی نامیده می‌شود شروع و توسط جماعت آیینی اجرایی می‌شوند. آنچه اهمیت دارد مسئله محوری نسبت این سفره‌ها با ساختارهای اجتماعی مسلط و مقوله عاملیت زنانه است. برای پاسخ دادن به این مسئله، به روش مردم‌نگاری، برساخت اجتماعی گونه خاصی از آیین‌های زنانه به نام سفره نذری در تهران بررسی خواهد شد. پروبلماتیک اصلی این مقاله،‌ چگونگی تجلی عاملیت زنان در زمینه این جماعت آیینی است. اجتماع آیینی زنانه در سفره‌های نذری، شبکه‌ای از پیوندهای اجتماعی را ایجاد می‌کند که در حل بحران‌ها و مسائل زندگی زنان نقش بسیاری دارد. این سفره‌ها علاوه بر ایجاد فضایی برای دین‌ورزی زنان بالأخص در منطق نذر، در فضای اجتماعی قبل و بعد آیین، امکان‌هایی را برای حل و انجام موضوعات دیگری در زندگی زنان ایجاد می‌کنند. از خلال منطق جمعی این آیین‌ها، ‌عاملیت زنانه در سه مدل فردی، ‌واسطه‌ای و جمعی در بستر اجتماع آیینی شکل گرفته و عمل می‌کند.